بعد از فوت آیت‌الله بروجردی در فروردین ماه ۱۳۴۰، شاه که در نوشهر تعطیلات نوروزی را سپری می‌کرد به یکی از نزدیکان خود گفته بود بدین ترتیب شرایط اجرای برنامه‌های ما عملی‌تر خواهد شد. دیدیم که با فشار آمریکایی‌ها امینی به نخست‌وزیری رسید. به ماجرای دوران نخست‌وزیری امینی در جای خود اشاره کرده‌ام. از مهم‌ترین اقداماتی که در زمان صدارت علی امینی صورت گرفت، تصویب‌نامه‌ی قانونی اصلاحات ارضی بود، که اجرای آن به دولت اسدالله علم واگذار شد. زیرا با نگرانی شاه از برنامه‌های امینی و حتی شنیدن خبر بررسی تغییر نظام سلطنتی در ایران توسط دولتمردان آمریکایی امینی جای خود را به اسدالله علم داد.
یکی دیگر از نگرانی‌های شاه از علی امینی وابستگی او به خانواده‌ی قاجار بود. خانم فخرالدوله مادر امینی شخصیت بانفوذی بود. شایع است که رضاشاه در مورد ایشان گفته بود، در ایران فقط یک مرد وجود دارد و آن خانم فخرالدوله است. شاه تصور می‌کرد کینه‌ی انتقال سلطنت از خانواده‌ی قاجار به پهلوی ممکن است امینی را بر آن دارد که دست در دست آمریکاییان، نظام سلطنتی را در ایران ساقط کند.
مخالفت علما و روحانیون با لایحه‌ی اصلاحات ارضی، بر خلاف تحلیل‌های رادیو‌های بیگانه، در حمایت از نظام فئودالیته نبود، بلکه الغای مالکیت از مالکین با روش‌های زور و ارعاب و عدم انطباق با قوانین و اصول شرعی، عامل اصلی مخالفت علما با لایحه‌ی اصلاحات ارضی بود.
گفته می‌شود که اسدالله علم در پاسخ کسانی که خلاف شرع بودن لایحه‌ی مذکور را به وی گوشزد کرده بودند، می‌گفت ما به خاطر دارا بودن بیش از دو هزار کیلومتر مرز مشترک با اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی، پیوسته با تحریک عناصر نفوذی شوروی و اعضای مخفی حزب توده مواجه هستیم. تحریک آنان موجب شورش زارعین و به دنبال آن کارگران خواهد شد، لذا مصلحت اقتضا می‌کند که هرچه زودتر این لایحه را به مورد اجرا بگذاریم.
جالب این است که مخالفین اصلاحات ارضی در پاره‌ای نقاط کشور از حمایت توده‌ای‌ها برخوردار بودند. زمانی که مهندس عابدینی مدیرکل کشاورزی استان فارس و مسئول اجرای اصلاحات ارضی در آن سامان در پی اوج‌گیری قیام قشقایی‌ها و عشایر بویراحمد به سرکردگی عبدالله‌خان ضرغام بویراحمدی و نیز اهالی ممسنی و شخص حسینقلی رستم از متنفذین آن خطه، به قتل می‌رسد، طرفداران حزب توده در خارج از کشور طی اعلامیه‌هایی از آن‌ها حمایت کرده و دولت را مسئول کشتار شوروشیان قلمداد می‌کردند. البته با عکس‌العمل شدید شاه و بمباران هوایی عشایر معترض، قیام عشایر سرکوب می‌گردد، ولی جالب است که در کنفدراسیون دانشجویان، عکس‌العملی در مقابل این امر نمی‌بینیم. مسئله‌ی دیگر حذف قسم به قرآن در لایحه‌ی انتخابات انجمن‌های ایالتی و ولایتی و جای‌گزینی کتاب آسمانی هنگام تحلیف نمایندگان بود.
ادامه دارد...
منبع: صادق طباطبایی، «خاطرات سیاسی اجتماعی (۱)؛ جنبش دانشجویی ایران»، تهران: موسسه چاپ و نشر عروج، چاپ سوم، ۱۳۹۲، صص ۱۸۷-۱۸۸.
