انتشار اسناد بایگانی ملی بریتانیا؛ بلر: باید بالای میز جهانی به پوتین جا داد

بی بی سی: اسناد قدیمی که به تازگی منتشر شده فاش می‌کند که تونی بلر، نخست وزیر پیشین بریتانیا، تاکید داشت که باید به ولادیمیر پوتین جایی «در بالای میز جهانی» داده شود هرچند مقامات دولت او در مورد این نظر تردید داشتند.

اسنادی که به تازگی توسط بایگانی اسناد ملی بریتانیا در دسترس عموم قرار گزفته حاکی از آن است که نخست وزیر وقت بریتانیا در اوایل سال ۲۰۰۱ میلادی معتقد بود که تشویق رئیس جمهوری جدید روسیه به قبول و دنبال کردن ارزش‌های غربی مهم است.

در مقابل، مقامات دولت او این سوال را مطرح می‌کردند که آیا می‌توان به یک جاسوس سابق کا‌گ‌ب اعتماد کرد.

این اسناد همچنین نشان می‌دهد که پوتین به بریتانیا پیشنهاد داده بود یک لوله انتقال گاز بین دو کشور احداث شود.

در اوایل سال ۲۰۰۱، آقای بلر نظر خود نسبت به رئیس جمهور روسیه را برای دیک چنی، معاون رئیس جمهوری جدید آمریکا توضیح داد و گفت که اتخاذ رویکردی دوستانه نسبت به پوتین او را تشویق خواهد کرد تا به نگرش غربی و الگوی اقتصادی غرب متمایل شود.

او گفت که ولادیمیر پوتین یک وطن‌پرست روسی است، نسبت به «از دست رفتن احترام» روسیه در جهان حساس است و «ذهنیتی» مشابه با شارل دوگل، رئیس‌جمهور پیشین فرانسه دارد، هرچند تاکید کرد که این دو دقیقا قابل مقایسه نیستند.

رئیس جمهور روسیه اولین رهبر جهان بود که در اکتبر ۲۰۰۱ یک جفت دکمه سرآستین نقره به عنوان هدیه تولدش از دفتر نخست‌وزیر بریتانیا دریافت کرد.

در پشت صحنه، مقامات نخست‌وزیری نسبت به حسن نیت پوتین تردید بیشتری داشتند. چند ماه پیشتر، گزارشی با عنوان «پیشرفت پوتین» برای جان ساورز، مشاور امور دفاعی نخست وزیر و رئیس بعدی ام‌آی ۶ - سرویس اطلاعات خارجی بریتانیا - تهیه شده بود.

نویسنده ناشناس این گزارش خاطرنشان می‌کرد که اقدامات مقامات روسی در مواردی خلاف اظهارات «سازنده» رئیس جمهور روسیه در ملاقات با آقای بلر بوده است.

این گزارش حاوی فهرستی طولانی از این نوع موارد است. از جمله در فاجعه غرق شدن زیردریایی روسی کورسک و مرگ تمام ۱۱۸ ملوان آن، آقای پوتین گفته بود که از پیشنهاد بریتانیا برای کمک استقبال می‌کند اما در عمل، مقامات روسی مانع از کمک‌رسانی شدند. بعضی از آنها همچنین این شایعه را تکرار کردند که دلیل این حادثه برخورد کورسک با یک زیردریایی بریتانیایی بود که صحت نداشت.

در مورد ناتو، پوتین به بلر گفته بود که روسیه برای کند کردن گسترش ناتو به شرق اقدامی نمی‌کند اما در همان زمان، ایگور سرگیف، وزیر دفاع او، به همتایان خود در ناتو گفت که چنینی اقدامی یک «خطای سیاسی» خواهد بود و روسیه «گام های مناسب را در واکنش به آن بر خواهد داشت».

آقای پوتین به گرمی از «نزدیکی» بریتانیا و روسیه صحبت می‌کرد. او حتی پیشنهاد کرد که با احداث یک خط لوله، گاز روسیه از طریق دریای بالتیک به بریتانیا صادر شود.

او به آقای بلر گفته بود که این خط لوله «عرضه پایدار گاز مورد نیاز بریتانیا را برای دهه‌های آینده تضمین می‌کند». این پیشنهاد در نشست رهبران دو کشور در مسکو در سال ۲۰۰۲ مطرح شد، اما هرگز به مرحله عمل نرسید.

در همین حال، فعالیت جاسوسی و اطلاعاتی روسیه در همان سطح دوره جنگ سرد باقی مانده بود و «آنها به تلاش برای اعزام ماموران فعال با رویکردی متخاصم برای فعالیت علیه منافع بریتانیا در سراسر جهان ادامه می‌دهند».

کلینتون در پی انتقام بود

در سال ۲۰۰۱، دولت بلر با رئیس جمهوری جدیدی در ایالات متحده مواجه بود.

اسناد بایگانی ملی نشان می‌دهد که پس از تایید پیروزی جورج بوش توسط دیوان عالی آمریکا در دسامبر ۲۰۰۰، نخست‌وزیر بریتانیا به سرعت به آن واکنش نشان داد. آقای بلر با بیل کلینتون، رئیس جمهوری قبلی، روابط نزدیکی داشت و می‌خواست به سرعت با جانشین او هم ارتباط برقرار کند.

آقای بلر اولین رهبر خارجی بود که به رئیس جمهوری جدید تلفن کرد تا در یک مکالمه هشت دقیقه‌ای، به او تبریک بگوید. نخست وزیر بریتانیا از جورج بوش پرسید که آیا آنها می‌توانند یکدیگر را با اسم کوچک خطاب کنند؟ رئیس جمهور پذیرفت، هر چند همچنان نخست وزیر را «آقا» خطاب کرد.

قبل از مراسم تحلیف رئیس جمهوری، جان سورز، مشاور دفاعی، و جاناتان پاول، رئیس دفتر بلر، برای دیدار با مقامات و احتمالا اعضای تیم جورج بوش به واشنگتن رفتند.

آقای پاول نوشت که از آنها استقبال شده است: «همه آنها گفتند که می‌خواهند رابطه ویژه با بریتانیا را حفظ کنند، اما این رابطه به اندازه زمان کلینتون راحت نخواهد بود. برخلاف کلینتون، آنها به ما لطف سیاسی نخواهند کرد».

در همین حال، خود آقای کلینتون می‌خواست دوستی‌اش را با نخست وزیر حفظ و به جانشین خود حمله کند.

آقای پاول در پایان مارس ۲۰۰۱ نوشت که کلینتون «می‌خواست انتقام بگیرد».

او خطاب به نخست وزیر نوشت: «ما واقعا نمی‌خواهیم با کلینتون ارتباط داشته باشیم. اما سیدنی بلومنتال، مشاور رئیس جمهوری سابق، تلویحا گفته است که آقای کلینتون از اینکه آقای بلر به او تلفن نزده دلگیر است». جاناتان پاول توصیه کرد «نباید اینطور به نظر برسد که شما دیگر نمی‌خواهید با دوست سابقتان ارتباط داشته باشید».

بلر در یادداشتی در حاشیه گزارش نوشت: «باید زودتر با او تماس بگیرم».

اسناد دیگری که به تازگی منتشر شده از جمله شامل حمایت مو مولام، از اعضای کابینه بلر، از قانونی شدن شاهدانه و ناخرسندی دولت بلر از جهت‌گیری نشریات بود که یکی از مشاورانش آنها را «مجله بچه‌ها» توصیف کرده بود.