محققان کشف کرده‌اند وقتی روزها کوتاه‌تر می‌شوند متابولیسم ما کُندتر می‌شود. محققان به‌دقت به بررسی این مسئله پرداختند که فصل‌ها و قرارگرفتن در معرض نور چگونه بر کالری‌سوزی بدن ما اثر می‌گذارد. چیزی که دریافتند این بود که با تغییر طول مدت روزها طی سال، سرعت متابولیسم بدن ما نیز کم‌وزیاد می‌شود و تغییر می‌کند.
هر چه کمتر در معرض نور روز باشیم، متابولیسم بدن ما کم‌سرعت‌تر می‌شود و به‌جای اینکه کالری‌ها را برای سوخت بسوزاند، آنها را ذخیره می‌کند. اما طی روزهای بلندتر سال در تابستان، بدن ما به سوخت و سازش سرعت می‌دهد و کالری‌ها را راحت‌تر می‌سوزاند.
جالب‌ترین قسمت این تحقیق این است که تعداد ساعات روز چگونه بر عادات غذایی ما و میزان کالری‌سوزی ما اثر می‌گذارند. مدت‌های طولانی تصور می‌کردیم تابستان باتوجه‌به نور زیاد خورشید و ویتامین D که می‌توانیم با آن بسازیم، سالم‌ترین فصل سال است. اما مطالعهٔ جدیدی که روی موش‌ها انجام شده نشان می‌دهد زمستان می‌تواند متابولیسم ما را تقویت کند (یا دست‌کم برای بعضی از ما انسان‌ها!).
محققان موش‌های آزمایشگاهی را مدت‌های متفاوتی در معرض نور قرار دادند و شرایط روزها در تابستان و زمستان را شبیه‌سازی کردند. طی این مدت، متابولیسم و تغییرات وزنی موش‌ها در معرض روزهای زمستانی با ساعات روشن کمتر، در مقایسه با متابولیسم و تغییرات وزنی آنها در معرض روزهای تابستانی با ساعات روشن بیشتر به‌دقت بررسی شد.
دانشمندان به یافته‌های شگفت‌انگیزی دست پیدا کردند. سرپرست این مطالعه می‌گوید: «ما تفاوت‌های بزرگی در متابولیسم، وزن بدن و ذخایر چربی موش‌ها در روزهای بلند و روزهای کوتاه پیدا کردیم. حتی چربی کبد موش‌ها نیز تحت‌تأثیر تفاوت‌های روزهای کوتاه و بلند بوده است».
بنابراین هر چند بازهم تابستان را نشاط‌آور می‌دانیم؛ اما یافته‌ها نشان می‌دهند ماه‌های زمستان لزوماً آن‌طور که تصور می‌کنیم اثرات منفی بر سلامتی ما ندارند. تغییرات فصلی بر نور روز موجب تغییرات متابولیکی مثل آنچه در موش‌ها دیده شد می‌شوند.
بررسی تفاوت‌های فصلی
البته بسته به جایی که زندگی می‌کنید، تفاوت بین ساعات روز در تابستان و زمستان نیز متفاوت است. محققان کنجکاو بودند که چگونگی اثر تعداد ساعات روشن روز بر متابولیسم ما را بدانند و به همین دلیل آزمایش‌هایی روی موش‌ها انجام دادند و روزهای کوتاه و بلند سال را برای آنها شبیه‌سازی کردند.
چیزی که کشف کردند جالب بود؛ موش‌ها مثل ما آدم‌ها به خواب زمستانی نمی‌روند؛ اما بااین‌حال تغییرات ساعات روز اثرات چشمگیری بر متابولیسمشان گذاشته بود. شاخص‌هایی مانند وزن بدن، ذخایر چربی و چربی کبد بر اساس روزهای تابستان یا زمستان تغییر کرده بود.
بنابراین هر چند تصور نمی‌کنیم موش‌ها ریتم بیولوژیکی فصلی داشته باشند، اما چیزی که مشاهده شد این بود که قرارگرفتن در معرض نور به‌تنهایی می‌تواند بر متابولیسم موش‌ها اثر قابل‌توجهی بگذارد. یعنی بدن ما انسان‌ها نسبت به کوتاه و بلندشدن طول روز طی سال حساس‌تر هم می‌باشد.
از موش‌ها تا انسان‌ها
هرچند این مطالعه روی موش‌ها انجام شد؛ اما به کشف مهمی منجر شد. تفاوت‌ها در ساعات روشن روز می‌تواند بر سوخت‌وساز بدن ما اثر بگذارد؛ یعنی این اثر مشاهده شده در موش‌ها شامل حال انسان‌ها نیز می‌شود.
تحقیقات بیشتر روی انسان‌ها احتمالاً نشان خواهد داد تغییراتی در مدت زمانی که طی سال در معرض نور مصنوعی یا طبیعی قرار می‌گیریم می‌تواند به تقویت سلامت متابولیسم ما کمک کند؛ بنابراین وقتی در خانه هستیم و چراغ‌ها را روشن می‌کنیم یا در روزهای زمستان سعی می‌کنیم بیشتر از ساعات روشن و کوتاه روز استفاده کنیم، در واقع متابولیسم خود را به سمت عملکردی درست‌تر سوق می‌دهیم.
به نظر می‌رسد نورهای مصنوعی که شب‌ها در معرض آنها هستیم به دستگاه متابولیسم ما بیش از حد فشار می‌آورند؛ چون در واقع شب زمانی است که باید به خواب برویم و سرعت متابولیسم باید کم شود. به‌مرورزمان این اتفاق می‌تواند توانایی بدن ما در تنظیم قند خون را کاهش داده و ما را مستعد ابتلا به دیابت کند.
مطالعه روی موش‌ها به ما یادآوری می‌کند که ما به‌عنوان انسان نسبت به این تغییرات نور روز بسیار حساس‌تریم، حتی با اینکه به خواب زمستانی فرو نمی‌رویم! بدن ما با سیکل‌های طبیعی هماهنگ است، خیلی بیشتر از آنچه فکر می‌کنیم! بنابراین باید دقت کنیم که طی فصول سال چگونه خود را در معرض نور قرار می‌دهیم.
هرچند هنوز به مطالعات گسترده‌تری نیاز است؛ اما همین مطالعه ما را به سمت احتمال‌هایی برای استفاده از نور در جهت تقویت سلامتی سوق می‌دهد.
ما می‌دانیم که قرارگرفتن در معرض نور در شب تأثیر منفی بر سلامت سوخت‌وساز بدن ما می‌گذارد. هر روز که خورشید غروب می‌کند، خیلی از ما سراغ نورهای مصنوعی می‌رویم تا شبمان را روشن نگه داریم. اما باتوجه‌به یافته‌های علمی، این نورهای مصنوعی در شب، سلامت متابولیسم ما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.
دانشمندان کشف کرده‌اند که نور در شب می‌تواند سیستم حساس بدن را طوری که انتظارش را نداریم مختل کند. قرارگرفتن در معرض نور در شب، چه بیدار باشیم و مشغول تماشای تلویزیون و چه در اتاقی که چراغش روشن است بخوابیم، پردازش قند در بدنمان و واکنش به انسولین را دچار اختلال خواهد کرد.
در آینده
همه این یافته‌ها به این معنی هستند که اگر بتوانیم مدت‌زمان قرار گرفتنمان در معرض نور طبیعی و مصنوعی را بهینه کنیم می‌توانیم به تنظیم وزن بدنمان کمک کنیم.
تغییرات در ساعات روز طی سال می‌تواند بر سیگنال‌های گرسنگی ما نیز اثر بگذارد؛ بنابراین این مطالعه ما را به سمت راه‌های اساسی در الگوهای استفاده از نور پیش می‌برد تا بتوانیم ریتم بدن خود را با سیکل‌های فصلی هماهنگ‌تر نگه داریم.
با کشف این واقعیت‌ها بهتر می‌توانیم درک کنیم فاکتورهایی در سبک زندگی مثل قرارگرفتن در معرض نور طبیعی می‌تواند ساعت بیولوژیکی ما را تنظیم کرده و پیامدهای خوبی برای سلامتی ما داشته باشد.
