در دنیای پرشتاب امروز، دو وضعیت سلامت به ظاهر متفاوت، یعنی سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) و بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) که به طور عمومی با عنوان «کبد چرب» شناخته می‌شود، در میان زنان جوان به‌طور فزاینده‌ای در حال شیوع هستند.
به گزارش انتخاب و به نقل از انلی مای هلث؛ با وجود اینکه این دو بیماری اندام‌های متفاوتی را درگیر می‌کنند، اما پلی محکم و پنهان از جنس متابولیسم و هورمون‌ها آن‌ها را به هم متصل کرده است. درک این پیوند، کلید مداخله‌ی زودهنگام و دستیابی به نتایج بهتر درمانی است.
در همین زمینه با دکتر راجش کومار گوپتا، مدیر بخش ریه در بیمارستان فورتیس شهر «گریتر نویدا» گفتگو کردیم. ایشان ارتباط هورمونی و متابولیکی بین کبد چرب و PCOS را برای ما شرح دادند.
پیوند پنهان
دکتر گوپتا توضیح می‌دهد: «PCOS یک اختلال شایع هورمونی در زنان در سنین باروری است که می‌تواند مشکلات مختلفی ایجاد کند، از جمله پریودهای نامنظم، افزایش سطح آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه) و تخمدان‌های چندکیستی. از سوی دیگر، کبد چرب شامل تجمع چربی در سلول‌های کبدی بدون مصرف الکل است. اما آنچه این دو را به هم پیوند می‌دهد، مقاومت به انسولین است.»
بر اساس گزارشی در نشریه جهانی گوارش (World Journal of Gastroenterology)، شیوع NAFLD در افراد مبتلا به PCOS که یک اختلال شایع غدد درون‌ریز در زنان پیش از یائسگی است، بیشتر مشاهده می‌شود. بنابراین، بررسی وضعیت کبد در بیماران مبتلا به PCOS، به‌ویژه کسانی که چاق هستند یا سندرم متابولیک دارند، بسیار حائز اهمیت است.
وظیفه‌ی اصلی انسولین ــ که یک هورمون حیاتی است ــ تنظیم قند خون است. در هر دو وضعیت، بدن حساسیت خود را نسبت به انسولین از دست می‌دهد و این منجر به افزایش سطح انسولین در خون یا «هایپرانسولینمی» می‌شود. دکتر گوپتا می‌افزاید: «این وضعیت نه‌تنها موجب تجمع چربی در کبد می‌شود، بلکه تولید آندروژن‌ها در تخمدان را نیز افزایش می‌دهد و به این ترتیب، تعادل هورمونی را بر هم می‌زند.»
اختلالات هورمونی و تجمع چربی
در PCOS، هایپرانسولینمی می‌تواند تخمدان‌ها را تحریک کند تا بیش از حد آندروژن‌هایی مانند تستوسترون تولید کنند؛ مسئله‌ای که باعث بروز علائمی نظیر آکنه، ریزش مو از نوع مردانه و قاعدگی‌های نامنظم می‌شود.
دکتر گوپتا توضیح می‌دهد: «انسولین و آندروژن‌های اضافی همچنین منجر به چاقی شکمی می‌شوند که یکی از عوامل اصلی بروز بیماری کبد چرب است. چربی موجود در بافت‌های احشایی (داخلی)، اسیدهای چرب آزاد را به کبد سرازیر می‌کند و به این ترتیب، منجر به استئاتوز یا همان ذخیره‌ی چربی در کبد می‌شود.»
التهاب مزمن
PCOS و NAFLD هر دو با التهاب مزمن و خفیف همراه هستند که مقاومت به انسولین را تشدید کرده و به بافت‌ها آسیب می‌زند. در مورد کبد، این التهاب می‌تواند به مرحله‌ای خطرناک‌تر یعنی «استئاتوهپاتیت غیرالکلی» (NASH) برسد که در نهایت می‌تواند به فیبروز کبدی یا سیروز منجر شود.
چاقی و اختلال چربی‌های خون
زنان مبتلا به PCOS ممکن است دچار افزایش وزن و اختلالات چربی خون شوند، از جمله: افزایش تری‌گلیسیرید، کاهش HDL (کلسترول خوب) و در برخی موارد افزایش LDL (کلسترول بد). این اختلالات چربی، می‌توانند تجمع چربی در کبد را تشدید کنند و در نهایت زمینه‌ساز بروز بیماری‌های قلبی-عروقی شوند.
جمع‌بندی
دکتر گوپتا در پایان تأکید می‌کند: «با کمک مداخلات سبک زندگی، از جمله کاهش وزن، بهبود حساسیت به انسولین و تنظیم هورمون‌ها، می‌توان این دو بیماری را کنترل کرد. پیروی از رژیم غذایی متعادل و انجام فعالیت بدنی منظم، نقش کلیدی در حفظ سلامت دارد. در برخی موارد، استفاده از مکمل‌های دارویی نیز می‌تواند در اصلاح یا کنترل اختلالات متابولیک مؤثر باشد. اجرای برنامه‌های غربالگری منظم، تشخیص زودهنگام و اصلاح سبک زندگی از دیگر راهکارهای مؤثر برای شکستن این چرخه‌ی معیوب متابولیکی است.»
توجه: این مقاله حاوی اطلاعات ارائه‌شده توسط یک متخصص است و صرفاً جهت اطلاع‌رسانی تهیه شده است. در صورت ابتلا به هرگونه مشکل سلامت، لطفاً پیش از هر اقدامی با پزشک خود مشورت کنید تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود.
