پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
برگزاري مذاکرات بين ايران و آژانس اتفاق ميمون و مبارکي است که به نظر مي رسد درآينده ي نزديک نشست ايران و 1+5 هم برگزار مي شود اما واقعيت اين است که تنها برگزاري مذاکرات نمي تواند
چشم انداز مثبتي براي آينده ايجاد کند چرا که قبل از اين هم بارها ابراز خوشبيني شده بود ولي عملا نتيجه‌اي حاصل نشده بود.
به هر صورت مي توان گفت که برگزاري نشست ايران و آژانس در تهران نسبت به گذشته تحولاتي حاصل شده و مذاکرات روز پنجشنبه با مذاکرات قبلي اندکي متفاوت بود و هر دو طرف از آن به طور نسبي ابراز رضايت کردند و موفقيت بيشتر را موکول به آينده کردند، يعني تازه در آينده بايد جلساتي برگزار شود و سنگ بناي دوره‌هاي جديد مذاکرات چيده شود.
البته اگر مساله به همين جا ختم شود اگرچه اتفاق ميموني هست ولي چشم‌انداز مثبتي را براي آينده ترسيم نمي‌کند چرا که بارها اين اتفاق تجربه شده يعني ابراز خوشبيني شده ولي در نهايت چيزي از مذاکرات بيرون نيامده است و حتي خيلي جالب است که نماينده آژانس وقتي وارد وين شد در آنجا هم همين نظرات را ابراز مي‌دارد و اظهار اميدواري مي‌کند آنچه که اتفاق افتاده در عمل حادث شود و در آينده پيش رود.
حال اين تفاسير اگر بخواهد معطوف به گذشته باشد نمي‌توان چشم‌انداز مثبتي را براي آن ترسيم کرد چون در گذشته اين اتفاقات تجربه شده است ولي اگر بخواهيم براساس واقعيات موجود صحبت کنيم واقعيت‌هاي موجود به ما مي‌گويد که چاره‌اي جز مذاکره وجود ندارد و مذاکره يک گزينه اجتناب ناپذير براي حل اختلافات است اما همين وضع موجود در درونش يک نگراني وجود دارد و آن اين است که از طرف آژانس و 1+5 اراده و حسن نيت لازم براي مذاکره وجود ندارد و در هر مذاکره‌اي وقتي اين دو مورد وجود نداشته باشد به اين معناست که آينده آن مذاکرات تصوير روشني را در پي نخواهد داشت.
آژانس به نوعي مجري ان‌پي‌تي است و در آنجا ضمن مباحث مختلف بحث استفاده صلح‌آميز از انرژي هسته‌اي به عنوان يک رکن مطرح است،: در حال حاضر سه رکن خلع سلاح، استفاده صلح آميز از انرژي هسته‌اي و رکن عدم اشاعه، بر آژانس انرژي اتمي حاکم است. آژانس بايد موارد انحرافي را ببيند و بعد درباره آن موارد انحرافي تحقيق و راستي آزمايي کند و سپس گزارشش را براي خودش و شوراي امنيت تنظيم کند. البته در اين حوزه‌ها برخي از حوزه‌ها، حوزه‌هاي نظامي هستند يعني با مصالح عالي کشورها ارتباط دارند که در اين مقولات نه تنها آژانس نمي‌تواند دخالتي کند بلکه اگر مداخله کند کشور هدف مي‌تواند از ان‌پي‌تي هم خارج شود بنابراين الان پارچين جزو حوزه‌هاي نظامي جمهوري اسلامي ايران است که قاعدتا نبايد در دسترس بازرسان آژانس قرار گيرد مگر اينکه ايران بخواهد فراتر از چارچوب‌هاي قانوني و به نشانه حسن نيت بيشتر با آژانس همراهي کند به ويژه آنکه در گذشته تجربيات تلخي در اين زمينه هم در داخل و هم خارج از ايران وجود داشته که بازرسان آژانس نقش جاسوس را ايفا کردند.
در عراق خود آقاي هان‌ويلکس اعتراف کرد که برخي از بررسي‌هايي که از تاسيسات نظامي عراق به عمل آمد اطلاعاتش به آمريکا و اسرائيل گزارش مي‌شد. در مورد ايران هم نماينده ايران در آژانس اين بحث را مطرح کرد. لذا اين نگراني‌ها وجود دارد که آژانس ماموريت خود را ايفا نمي‌کند بلکه کارگزاران و بازرسان آن ماموريت‌هاي فراتر از کارکردهاي آژانس بر عهده دارند.
البته در اين مسير وزير امور خارجه کشورمان اعلام کرده بود که اگر توافقي در مذاکرات حاصل شود ايران اجازه بازديد از سايت پارچين را خواهد داد که مي توان اين سخن را تحليل کرد که ايران اين اقدام را فراتر از انتظارات معمول و فراتر از چارچوب‌هاي حقوقي لازم چنين کاري را انجام مي‌دهد در غير اين صورت سايت‌هاي نظامي هر کشور جزو اطلاعات محرمانه اين کشور محسوب مي‌شود و قاعدتا نمي‌تواند در دسترس هر کس قرار گيرد.
بايد بگويم که مذاکرات دور آينده قطعا برگزار خواهد شد و مي‌تواند ادامه هم پيدا کند، اما اينکه اين مذاکرات فقط مذاکره براي مذاکره است يا خير، مذاکره براي حصول به يک توافق درباره مساله هسته‌اي ايران است دو بحث جداگانه به شمار مي‌رود که با اما و اگر مواجه است آن مذاکره براي مذاکره انجام خواهد شد ولي درباره اينکه مذاکرات به يک نتايجي برسد که بحث مسائل هسته‌اي ايران خاتمه پيدا کرده قلمداد شود و پرونده ايران از شوراي امنيت بيرون بيايد به نظر من به اين زودي‌ها اين اتفاق نخواهد افتاد.
گره اين کار در دست ايران نيست بلکه در دست آژانس و 1+5 است. نگاه سياسي آژانس و 1+5 به موضوع هسته‌اي ايران باعث رسيدن به اين بن‌بست شده. اگر ان‌پي‌تي و موازين حاکم بر آن مبنا قرار گيرد مي‌توان اميدوار بود که بحث هسته‌اي ايران مي‌تواند به يک سرانجام مثبتي براي هر دو طرف برسد در غير اين صورت اگر نگاه‌ها نگاه سياسي و غيرفني و غيرحقوقي به موضع باشد نتيجه مذاکرات قطعا شکست خواهد بود. هرچند باب مذاکره ايران و آمريکا در رسيدن به نتيجه مثبت در اين زمينه موثر خواهد بود و بسياري از اين مسائل و مشکلات ناشي از خصومتي است که بين ايران و آمريکا وجود دارد متاسفانه آمريکا مساله هسته‌اي ايران و حقوق بشر در ايران و بحث قلمداد کردن ايران به عنوان حامي گروه‌هاي تروريستي و بحث متهم کردن ايران به تلاش براي دستيابي به سلاح‌هاي کشتار جمعي همه بهانه‌هايي براي اعمال فشار به ايران است بنابراين اگر باب مذاکره ايران و آمريکا بر پايه اصول گشوده شود مي‌تواند بسيار موثر باشد.
*تحليلگر مسائل بين الملل
