سرویس تاریخ «انتخاب»: کتاب ماموریت آمریکاییها در ایران اثر آرتور میلسپو ترجمۀ حسین ابوترابیان در سال ۱۳۵۶ است.
آرتور میلسپو متولد مارس ۱۸۸۳ در روستایی در میشیگان، حقوقدان و کارشناس مالی آمریکایی که در سالهای ۱۹۲۲-۱۹۲۷ و ۱۹۴۲-۱۹۴۵ برای اصلاح مالیه به استخدام دولت ایران درآمد. او دانش آموخته (دکترای) دانشگاه جانز هاپکینز و (کارشناسی ارشد) دانشگاه ایلینوی بود.
پس از تخلیه نیروهای شوروی انتخابات پارلمانی جدید بصورت یک احتمال فوری درآمد و حزب توده بیدرنگ آشوبگری هایش را از سر گرفت و به آنها سرعت بخشید، با این امید که در مجلس پانزدهم نمایندگان بیشتری داشته باشد که مجلس را تحت کنترل خود درآورند. گویا روسها قشون خود را از ایالات گرگان، مازندران و گیلان خارج ساختهاند و در ۶ مه که برای تخلیه قطعی تعیین شده است تمام یا بخشی از نیروهایشان را از آذربایجان بیرون بردهاند. هنگامی که مجدداً مسئله در شورای امنیت مطرح شد، سفیر ایران به شورا اطلاع داد که نمیتواند تأیید کند که تخلیه کامل به پایان رسیده است.
آقای علاء در نامه ۶ مه خود به شورا چنین توضیح داد: علت این امر [ناتوانی در دادن گزارش]این است که همانطور که قبلاً به شورا خاطر نشان گردید دولت ایران به واسطه دخالتهایی که از آن شکایت کرده، قادر نبوده است از ۹ نوامبر ۱۹۴۵ به بعد قدرت مؤثری در آذربایجان اعمال کند و از آن وقت تابه حال هیچ فرصتی نداشته که از طریق مأمورین خودش از وضع موجود در آن استان آگاه شود.
از جانب دولت شوروی نیز هیچ گزارشی واصل نشد و آقای گرومیکو همچنان از شرکت در جلسات شورای امنیت خودداری کرد. شورا یکبار دیگر ترجیح داد مسئله دخالتهای شوروی را نادیده بگیرد و قطعنامهای را که آقای استه تینیوس، نماینده آمریکا پیشنهاد کرده بود تصویب کرد که به موجب آن از دولت ایران تقاضا میشد تا ۲۰ مه گزارش دیگری درباره تخلیه قوای بیگانه تسلیم شورا نماید.
در ۲۰ مه آقای علاء نامهای نه چندان محکم به شورای امنیت نوشت، ولی روز بعد تلگرام واصله از تهران را تسلیم کرد که گزارش میداد هیئتی که اجازه یافته بود از تبریز و سایر شهرهای آذربایجان بازدید کند «هیچ اثری از سربازان شوروی تجهیزات و وسایل حمل و نقل آنها ندیده است.» در جلسه ۲۲ مه آقای علاء بصراحت حقایق و مفاهیم تلگرام مزبور را فاش کرد، ولی به پیشنهاد آقای استه تینیوس شورا مسئله را به جلسه دیگری موکول کرد. روز بعد رادیو مسکو اعلام داشت که شورویها تخلیه قوایشان از ایران را در ۱۹ مه خاتمه دادهاند. در اواخر آن ماه قوام نخست وزیر به علاء دستور داد که دیگر در شورای امنیت نطق ایراد نکند.
شورای امنیت توجه خود را به این مسئله معطوف داشت که اتحاد شوروی نیروهایش را بعد الادوم مارس در ایران نگاه داشته است. در میان مسائل فوری که در شورا مطرح بود، مهمترین مسئله این نبود که آیا نیروهای شوروی باید در ایران باقی بمانند، بلکه این بود که آیا ستون پنجم شوروی باید همچنان به عملیاتش ادامه بدهد؟
