آفت پوپولیسم

 یکی از مهم‌ترین مسائلی که در روزهای بانشاط و پرتحرک برپایی جشن سی‌وچهارمین پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی باید مورد توجه همگان به‌ویژه احزاب و گروه‌ها و فعالان سیاسی باشد،

رعایت بیشتر اخلاق سیاسی و انصاف و عدالت در تمامی جوانب و مواضع است. رعایت اخلاق اسلامی در نظام و جامعه اسلامی در عرصه سیاست یکی از امور لازم و واجب است و گفتمان و عمل و کردار و رفتار اهل سیاست، باید براساس اخلاق اسلامی باشد. فضای سیاسی کنونی در ایران پوپولیستی شده، چون در موارد خاص برخی افراد در حوزه سیاسی از جمله نخبگان عمدتا نتیجه‌گرا شده‌اند، لذا زمانی که پوپولیسم به سودشان است، از آن استفاده لازم را برده و نتیجه مربوط را می‌گیرند و بعد آن را رها می‌کنند. درحالی که این باعث می‌شود عملا در شرایط مختلف دوباره پوپولیسم به عنوان یک واقعیت خود را نشان دهد و در خدمت افراد و نخبگان دیگر قرار بگیرد و این طبیعی است.

اگر در میان همین افرادی که شعار می‌دهند و جلسات را برهم می‌زنند دقت کنید و تحلیل نمونه‌ای بر آنها صورت گیرد خواهید دید در طول یک سال در اجتماعات مختلف هم له و هم علیه یک نفر شعار می‌دهند. به‌عبارتی اینها عمدتا تابعی از جریانات فرّار در جامعه هستند. این موضوع به ضرر جامعه مدنی است و لازمه یک نظام سیاسی آن است که در جامعه مدنی فضا به‌گونه‌ای عقلانی شکل ‌گیرد. بدین‌صورت که مخالف و موافق نظرات خود را بیان کرده و بر سر نظراتشان هم مذاکره ‌کنند و توهینی هم صورت نگیرد. پوپولیسم مرزی را در رفتارهای خودش نمی‌شناسد لذا می‌بینیم که مرز مذاکره منطقی جای خود را به مجادله و توهین می‌دهد و این آسیب و آفتی برای جامعه و بخصوص برای حوزه مدنی محسوب می‌شود.

چنین رفتارهایی سبب می‌شود تا یکسری افرادی که در جامعه مدنی می‌توانند نقش مثبتی داشته باشند هم به حاشیه رانده شوند. در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری می‌توان دو کار را صورت داد؛ یکی پیشگیری از اینکه یک فضای پوپولیستی دیگر حاکم بر انتخابات ریاست‌جمهوری شود و دوم استفاده به‌گونه‌ای‌ آموزشی و به عنوان یک نگاه فرصت‌ساز از نظر انتخاباتی برای ایجاد یک اخلاق رقابت سالم در فضای افکار عمومی جامعه. راهکارهایی که می‌توان در نظر گرفت، چند شاخصه می‌تواند داشته باشد. شاخصه اول مربوط به نخبگان کشور است که به‌نظر باید مقداری در نوع نگرشی که دارند پیشینه خود و کشور و آینده کشور برایشان مطرح باشد و فضای احساسی زودگذری که شاید در کوتاه‌مدت سودآور باشد ولی در بلندمدت به ضرر مملکت تمام شود را ایجاد نکنند. در حوزه مردمی قاطبه مردم باید با یک نگاه عقلانی در حوزه سیاسی کشور حضور داشته باشند و نه با یک نگاه احساسی. این نگاه احساسی باعث می‌شود که عقل و منطق کور شود. به قول گوستاو لوموند: «اگر کشور دچار پوپولیسم شود آن زمان عقل از درون اجتماع می‌پرد.» مردم باید هشیاری به خرج دهند و وارد فضای احساسی از این نوع نشوند و حوزه قانونی مملکت نباید در این رابطه سکوت کند چراکه سکوت‌های مصلحتی در این رابطه باعث می‌شود کلیت جامعه آسیب ببیند.

 ضمن اینکه کشانده شدن فضای انتخابات آینده به سمت یک انتخابات برنامه‌ای مانع از این می‌شود که فضای پوپولیستی دوباره حاکم شود و باید در آینده این موضوع مدنظر قرار گیرد. اگر برای رسیدن به قدرت هرگونه رفتار سیاسی را توجیه کنیم اخلاق در حاشیه قدرت قرار می‌گیرد که منشأ بروز رفتارهای احساسی در جامعه می‌شود.

* نماینده مجلس هشتم