بازخوانی 14 توصیه امام(ره) درباره انقلاب و مسائل داخلی کشور

نهم اسفند 1357 زمانی که امام خمینی(ره) قصد ترک تهران و عزیمت به قم را داشتند، کشور بحرانی‌ترین زمان خود را طی می‌کرد. انقلاب به تازگی به پیروزی رسیده بود. 25 روز قبل (در 15 بهمن) مهندس بازرگان از سوی ایشان به عنوان نخست‌وزیر دولت موقت معرفی شده بود.

امام (ره)قبل ازعزیمت، در منزل مرحوم محمود بروجردی(خیابان پاسداران‏) 14 توصیه درباره انقلاب، وضعیت و مسائل داخلی کشور خطاب به ملت ایران می‌نویسند.

این 14 پیام به شرح زیر است:

* روح و قلبم از شما دور نیست

حضرت امام در آغاز این پیام با بیان تشکر از همه جناح‌ها و مردم و عواطف پرشور آن‌ها می‌فرماید: «الحق به همت والای این ملت رنجدیده که با اتکال به قدرت لایزال الهی و اعتماد به ولی عصر(عجل الله فرجه) پیروزی بر قدرت‌های شیطانی حاصل شد، و نیز از اهالی محترم تهران که از حین ورود تاکنون- که می‏‌خواهم صورتاً آنان را وداع کنم، گرچه روحاً و قلباً از آنان و سایر ملت عزیز دور نیستم- زحمات فوق‌العاده کشیده و عواطف پر شور از خود نشان دادند، تقدیر و تشکر می‏‌کنم. من مرهون عواطف همه جناح‌ها و اقشار محترم هستم. خداوند تعالی به آنان استقلال و آزادی و استقامت و صحت عنایت فرماید و جمهوری عدل اسلامی را برای آنان مستقر فرماید».

* وحدت در مقصد

بند اول و دوم این پیام به اهمیت موضوع وحدت و آزادی بیان و قلم اختصاص دارد و در بیانی رسا و جامع می‌فرماید: « ملت شجاع باید توجه داشته باشد که گرچه استبداد داخلی فرو ریخت و مردم آزادی را لمس کرده‏‌اند ولی هنوز ریشه‏‌های استعمار ... کاملًا قطع نشده است. باید همه بدون کوچکترین توقف و رکودی در از بین بردن نفوذ کشورهای اجنبی با هم متحد شویم...».

-« همه می‏‌دانید که رمز پیروزی بزرگی که ملت به آن رسیده است وحدت کلمه ... بود. اکنون احتیاج بیشتر داریم به حفظ این وحدت کلمه و وحدت مقصد... در صورتی که آزادی بیان و قلم و عقیده برای همگان آزاد می‏‌باشد و لکن مردم توطئه را هر گز اجازه نمی‌‏دهند».

* سفارش به رفع محرومیت

مخاطب بند سوم پیام 14 ماده‌ای امام، کارگران و مستضعفان و کارمندان هستند و می‌فرمایند:

- «کارگران و کارمندان و طبقات مستضعف باید بدانند که اسلام از بدو ظهور طرفدار آنان بوده و در حکومت عدل اسلامی به آنان اجحاف نمی‌‏شود و نخواهد شد من به دولت راجع به مجانی کردن آب و برق و بعضی چیزهای دیگر فعلًا برای طبقات کم بضاعتی که در اثر تبعیضات خانمان برانداز رژیم شاهنشاهی دچار محرومیت شده‌‏اند ... سفارش اکید نمودم که عمل خواهد شد».

* وظایف متقابل ملت و نیروهای انتظامی

در بندهای چهارم تا ششم با تذکر به ملت در حمایت و پشتیبانی از نیروهای انتظامی و نظامی اشاره دارند که دولت باید ارتش ملی مقتدر داشته باشد تا قدرت کشور حفظ شود. و در مقابل نیز به نیروهای کمیته‌های تازه تأسیس نسبت به دخالت در امور دولت هشدار می‌دهد که از دخالت در امور دولتی خودداری نمایند؛ و همچنین آنان را به رعایت موازین اسلامی در مواجهه با زندانیان سفارش می‌کند.

-«ارتش و شهربانی و ژاندارمری اکنون در خدمت اسلام هستند و از ملت هستند، باید ملت از آنان پشتیبانی کند و کاری که موجب آزردگی و دلسردی آنان است انجام ندهند ... من به ملت ایران اکیداً هشدار می‌دهم که دولت باید ارتش ملی و قوی و با روحیه مقتدر داشته باشد تا قدرت بر حفظ کشور داشته باشد. ملت محترم باید در تقویت روحی ارتش و افسران کوشش کنند »...

- «کمیته‌‏های انقلاب اسلامی در تمام شهرستان‌ها موظفند که به مجرد مسلط شدن دولت بر اوضاع شهرها فعالیت‌های کمیته‌‏ها را به قوای دولتی تسلیم کنند و از دخالت در امور دولتی خودداری نمایند و باید از همه کمیته‏‌ها در مورد زحماتی که در این دوره انقلاب کشیده‌‏اند تشکر کنم. شماها بودید که با همت خود آشفتگی‌ها را سامان دادید».

- «به تمام اعضای کمیته‌‏ها و زندانبان‌ها حکم می‏‌کنم که با زندانیان- هر که باشد- به طور انسانیت و اسلامیت رفتار کنند و از آزار و مضیقه و رفتار خشن و گفتار ناهنجار خودداری کنند که در اسلام و حکومت عدل اسلامی این امور ممنوع و محکوم است و به بستگان زندانیان در روز معیّنی با مقررات، اجازه ملاقات دهند».

* رعایت حقوق مردم

یکی از مهمترین بخش‌های این پیام توجه امام خمینی به رعایت حقوق شهروندی افراد است که به تناسب اوضاع انقلابی در اوایل انقلاب بعضا مورد خدشه قرار می‌گرفت. در بند هفتم این پیام آمده است:

- «کراراً گفتم و باز تکرار می‌‏کنم، کسی حق ندارد به منزل مردم حمله کند و وارد منزل آنان شود و اگر اطلاع پیدا شد که مجرمی در منزلی است مراقبت از فرار او کنند و به مقامات مسئول اطلاع دهند که با موازین او را دستگیر نمایند. علاقه‏‌مندان به نهضت باید از این گونه اعمال اجتناب کنند. مردم باید روی موازین شرعیه عمل نمایند».

* توجه به معیشت مردم

معیشت مردم همواره از دغدغه‌های امام محسوب می‌شده است. امام توصیه می‌کنند از گران‌فروشی ارزاق عمومی خصوصا به طبقه مستمند احتراز و نسبت به همدیگر جانب انصاف رعایت شود.

-«طولانی بودن اعتصابات موجب بحران‌هایی شده است که لازم است مردم برای همراهی به طبقه مستمند از گرانفروشی در ارزاق عمومی احتراز کنند و ارزاق مورد احتیاج عموم را به قیمت ارزان بفروشند. این یک عمل انسانی و اسلامی است که این جانب از عموم انتظار دارم. خداوند متعال برای این انسان‌دوستی به آنان برکت و رحمت عنایت می‌‏فرماید».

* عفو اهانت کنندگان

حضرت امام در این پیام همه کسانی را که به ایشان اهانت کرده بودند را عفو می‌کند و برای آنها از پیشگاه خداوند طلب مغفرت می‌کند: «... من توصیه می‌‏کنم حتی نسبت به کسانی که به من اهانت نموده‏‌اند نباید تعرض شود. من از روحانیت می‏‌خواهم با برادران خود در جهت گسترش مبانی مبارزاتی همکاری کنند و با آنان با مهربانی رفتار نمایند. من همه افرادی را که از من غیبت کرده یا به من اهانت نموده‌‏اند، عفو نمودم و از خدای تعالی برای همه طلب عفو می‏‌کنم ...البته حساب کسانی که معلوم است در خدمت دستگاه ظلم بوده‌‏اند جداست».

* توصیه سازنده به مطبوعات

مطبوعات به عنوان رکن مهم دموکراسی در نگاه امام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بودند. دیدارهای مکرر با عوامل روزنامه‌های متعدد از جمله کیهان و اطلاعات و بیان مسائل مختلف درباره قداست قلم از مصادیق نگاه ویژه آن‌حضرت در باره مطبوعات است لذا در بند دهم این پیام‌، با نگاهی پدرانه به مطبوعات می‌فرماید:

-«در مطبوعات که بعد از انقلاب اسلامی خود را در خدمت انقلاب و مسیر ملت معرفی می‏‌کنند، مطالب و مقالاتی درج می‏‌شود که بر خلاف مسیر انقلاب اسلامی است ... به آنان و جمیع رسانه‏‌های تبلیغاتی نصیحت می‏‌کنم که این جانبازی والای ملت بود که با اتکال به اسلام و قوّت ایمان به خدای متعال شما را از آن اسارت و نکبت پنجاه ساله رهایی بخشید... من نصیحت خود را تکرار می‏‌کنم و صلاح مطبوعات را در آن می‏‌دانم که تحت تأثیر راست و چپ و شرق و غرب واقع نشده و خود را در مسیر انقلاب اسلامی قرار دهند. ... من خوف آن را دارم که تفرقه‏‌اندازی‌ها به ضرر ملت رنج دیده و زیان خود آنان تمام شود. من از روزگار سیاه اختناق و اسارت بیمناکم. من از این گرایش‌های غربی و شرقی متأسفم. فرزندان من! به آغوش اسلام برگردید و از فرهنگ غنی اسلام بهره بردارید...».

* سلب آزادی ممنوع

بند یازدهم و دوازدهم این پیام اشاره به سرنوشت جمهوری اسلامی و وظیفه محاکم اسلامی دارد. در این پیام بود که حضرت امام تاکید فرمودند: جمهوری اسلامی، نه یک کلمه زیاد و نه یک کلمه کم:

- «... لازم است تذکر دهم آنچه این جانب به آن رأی می‌‏دهم «جمهوری اسلامی» است و آنچه ملت شریف ایران در سرتاسر کشور با فریاد از آن پشتیبانی نموده است همین «جمهوری اسلامی» بوده است، نه یک کلمه زیاد و نه یک کلمه کم. من از ملت شریف انتظار دارم که به «جمهوری اسلامی» رأی دهند که تنها این، مسیر انقلاب اسلامی است و کسانی که مخالف هستند آزاد و مختارند که اظهار مخالفت نمایند و علمای اعلام شهرستان‌ها و قرا و قصبات و خود ملت مکلفند که نگذارند کسی سلب آزادی از کسی بکند و مراقبت کنند آزادانه هر کس رأی خود را بدهد.

- «باید هر چه سریعتر به وضع جنایتکاران رژیم فاسد رسیدگی شود و در دادگاه‌های فوق العاده انقلابی- مردمی علناً آنان را محاکمه کرده و به مجازات برسانیم تا مردم ستمدیده ما از وضع آنان مطلع شده و مطمئن شوند افرادی که آنان را در طول دوران سیاه استبداد اذیت و آزار کرده بودند، چگونه به جزای اعمال خود می‌‏رسند».

* توصیه به پرهیز از تجمل پرستی

دو بند آخر این پیام اشاره به دوری از تجمل‏‌پرستی و تشکر صمیمانه از مردم دارد.

- « باید تمام ادارات از نخست‏‌وزیری تا کوچکترین اداره از تجمل‏‌پرستی و اسراف و کاغذبازی بپرهیزند و کار مردم را سریعاً انجام دهند. البته مردم شریف می‌‏دانند که وزارتخانه‌‏ها و ادارات در جمهوری اسلامی باید از بُن تغییر کند تا از فرم غربی و سلطنتی درآمده و به صورتی انسانی و اسلامی درآید».

-«من با کمال تواضع از کسانی که در ورود این جانب با تلگراف یا نامه تفقد و لطف فرموده‌‏اند تشکر صمیمانه می‌‏کنم و از این‌که به واسطه کثرت نامه‌‏ها و تلگرافات و اشتغال جان‌فرسا و کمی وقت و فرصت نتوانستم جواب بدهم عذر می‌‏خواهم. من در خدمت همه هستم و طلب عفو از همگان می‌‏کنم...».( صحیفه امام، ج‏6، صص 267-261)