اگر اين تئاتر تعطيل بشود چه اتفاقي مي افتد؟

بخش اول
مهدي نصيري
اجازه بدهيد اين يادداشت و يادداشتهاي بعدي را که مي خواهم درباره وضعيت امروز تئاتر ايران بنويسم با يک پرسش شروع کنم؛ «اگر اين تئاتر تعطيل بشود چه اتفاقي مي افتد؟» باز هم اجازه مي خواهم تا با پيشداوري به اين پرسش پاسخ بدهم و نتيجه را به بحث بگذارم؛ پاسخ من اين است: «اگر اين تئاتر همين امروز تعطيل شود، هيچ اتفاق مهمي نخواهد افتاد! »

تئاتر ما متأسفانه تئاتر همه نيست. سالهاست که شعار «تئاتر براي همه» به عنوان سرفصل مهمترين رويداد تئاتري کشور - جشنواره شبه بين المللي تئاتر فجر- مطرح مي شود و ما به خيال خودمان هر سال جشن بزرگ تئاتر مان را با اين شعار دهن پر کن برگزار مي کنيم. اما همه ما به درستي مي دانيم که اين تئاتر واقعاً تئاتر همه نيست! همه ما به خوبي مي دانيم که حتي بخشي از اين تئاتر هم به خيل عظيم هنرمندان و جوانان مشتاق به فعاليت در حوزه تئاتر اختصاص ندارد.
همه ما به خوبي مي دانيم که اين تئاتر بيمار و خسته حتي به عده بسيار معدودي از تماشاگران هم تعلق ندارد. واقعيت اين است که تئاتر ما در حال حاضر نه براي همه، بلکه ظاهراً متعلق به تعداد معلوم و مشخصي از بزرگواران و ريش سفيدهاست که سالهاي سال است نام آنها در ليست گيشه تئاتر شهر و برنامه تکراري جشنواره هاي تئاتري و بويژه جشنواره تئاتر فجر وصله شده و تغييري هم نمي کند.

تئاتر در کشور ما براي همه نيست. مخاطبان تئاتر هم بيش از چند نفر دانشجو و هنرمند علاقه مند جوان نيستند که تماشاگران هميشگي تئاترند و اگر همين عده اندک نبودند، بي گمان ريش سفيد ها و آنها که امروز خودشان را صاحبان بلافصل تئاتر ما مي دانند هم نمي توانستند در سال چند بار و چندين بار از هزينه تئاتر براي به روي صحنه بردن آثارشان استفاده کنند.

هر سال نامهاي تکراري و آثار تکراري در سالنهاي مختلف تئاتر تهران به روي صحنه مي روند. هر چقدر به حافظه ام فشار مي آورم نمي توانم حتي به تعداد انگشتان يک دست به شماره تئاترهايي برسم که حداقل استانداردهاي کيفيت را با خود به همراه داشته باشند. هر ماه حدود 10 تئاتر در سالنهاي مختلف به روي صحنه مي روند. در ميان اين آثار هستند کارهايي که چند ده ميليون تومان هزينه توليد آنها شده و حتي نتوانسته اند به اندازه چند ميليون در گيشه فروش داشته باشند.

در ميان اين تئاترها بسيارند آنهايي که استادان و ريش سفيدها آنها را به روي صحنه مي برند ولي حتي با خوش بينانه ترين نگاه هم نمي توان آنها را داراي حداقل امتيازهاي کيفي يک تئاتر استاندارد جهاني دانست. جشنواره ها متعلق به عده اي خاص است. اجراهاي عمومي به تعدادي مشخص از ريش سفيدها و نامهاي آشنا اختصاص دارد. سمينارهاي پر هزينه و متعدد با حضور چند نفر از شرکت کنندگان برگزار مي شود و...

به عنوان يک تماشاگر وقتي همه نمايشها به روي صحنه رفته از فروردين تا به امروز را مرور مي کنم، حق دارم ادعا کنم که تعطيل شدن اين تئاتر هيچ تأثيري بر هيچ چيز نخواهد داشت. وقتي با نگاه اقتصادي به تئاتر و هزينه هايش نگاه مي کنم و برآيند سمينارها و همايش ها و جشنواره ها و اجراهاي عمومي را از نظر مي گذرانم و زماني که خرج شدن بليت هاي ده هزار توماني را که براي تئاترهايي از اين دست هزينه مي شود مي بينم شايد بتوانم مدعي باشم که تعطيل شدن اين تئاتر حتي چندين ميليارد به سود مردم ما هم هست!