اخلاق پزشکی و انصاف اجتماعی

روایت 1)  پسر بچه 10 -12 ساله ای (1) با یک زخم کوچک و نسبتآ سطحی به بیمارستان (2) مراجعه میکند. پزشک کشیک دستور بخیه میدهد و پرستار مربوطه شروع به انجام وظیفه کرده وسپس همراه بیماررا طبق روال جاری به بخش اداری میفرستد. مادر پسرک زمانی متوجه میشود که قادر به پرداخت هزینه 50 هزار تومانی نیست که یک بخیه زده شده . مادر از پرستار میپرسد:" اگر بخیه زده نشود چه خواهد شد؟". پرستار طبق وظیفه قانونی و شغلی خود توضیح میدهد که با توجه به اینکه زخم عمیق نبوده ونسبتآ جزئی است خود بخود جوش میخورد ومشکلی هم نیست،تنها قدری جای زخم باقی خواهد ماند. اما چون بیمار پسر میباشد و زخم در زیر چانه قرار دارد و دیده نمیشود اهمیت چندانی ندارد، و تصمیم بخود شما مربوط است. چنین میشود که مادر از ادامه کار منصرف شده و همراه فرزند خود بیمارستان را ترک میکند.(*).

روایت 2 ) کودکی (دختر بچه) چهار ساله بعلت زخم چانه به بیمارستان مراجعه میکند.پس از زدن بخیه  خانواده کودک نا توان از پرداخت هزینه 150 هزار تومانی هستند که پزشک دستور کشیدن بخیه ها را میدهد.
این دوروایتی متفاوت است که در رسانه های عمومی و شبکه های مجازی و هر دو با عکس و تفصیل منتشر شده. که روایت اول کمی تلطیف شده و روایت دوم وغالب تر، سخت تکان دهنده مینماید.اصل ماجرا هرچه باشد، بی تردید از سوی کادر درمانی آن بیمارستان سستی صورت گرفته است.

از آنروزکذائی تقریبآ 10 روز میگذرد که ماجرا رسانه های می شود. جنجال رسانه ای یزرگی در حاشیه این ماجرا رخ داد و حتی از کانالهای ماهواره ای نیز با آب و تاب و با این شرح پوشش داده شد: " مقامات بیمارستانی پس از اطلاع از عدم تمکن مالی بیمار، 5 بخیه ای را که بصورت یک دختر بچه زده بودند کشیده و او را با زخمی عمیق و باز از بیمارستان بیرون کرده اند !". تعریفی تکان دهنده در خصوص  کادر درمانی یک بیمارستان که القا کننده خلاء شدید خصائل انسانی و اخلاقی در بخش درمانی کشوراست.

تقریبآ هر از گاهی شاهد چنین وقایعی هستیم. شاید تعداد انگشت شماری از پزشکان باشند که دانسته یا ندانسته بعضآ مرتکب عملکرد نا معقولی شوند امّا در آنصورت یک موج یزرگ رسانه ای  براه افتاده و کلیّت جامعه پزشکی و درمانی را با تمام خصوصیات انسانی و اخلاقی و مثبت به حضیض بدنامی  میکشاند. درست است که  انتظارات عمومی از جامعه پزشکی کشورتابع ویژه گیهای خاصی است. این درست که پزشکان ما ( و ایضآ پزشکان سراسر دنیا) باید متعهد به اصول انسانی و عامل به قسم نامه بقراط باشند.درست است که درمان یک بیمار دردمند باید خارج از قواعد مناسبات انسانی و اقتصادی باشد.درست است که در آمد متخصصان پزشکی در قیاس با غالب اقشار جامعه در آمد بالائی است.  درست است که هیچ خللی نباید در اعتماد متقابل و روابط مثبت بین بیمار و طبیب تاثیر گذار باشد. اینها همه درست ،اما اینکه تمام زحمات خاص و طاقت فرسای بخش درمانی و مشکلات ریز و درشت این قشر از اجتماع را بفراموشی سپرده و با کوچکترین سوء تفاهمی – از جنس ماجرای اخیر – تمام جامعه پزشکی زیر سئوال برود،اینکه کنشها و واکنشهای اخلاقی وانسانی پزشکان که کم هم نیستند نادیده گرفته شود، اینکه وقایع مشابه از سوی دیگر اقشار اجتماعی رخ بدهد امّا باعکس العملهای متفاوتی روبرو شود، اینکه خصائل انسانی و والای برخی پزشکان که کم هم نیستند به طاق نسیان سپرده شود، اینکه با جنجال رسانه ای تیغ تیز انتقاد بیرحمانه کلیّت بدنه جامعه پزشکی کشوررا خدشه دارکند ، نه تنها شرط انصاف  که با هیچ اصول مسلمّی سازگار نیست. در این چند روز هیچکس از خود نپرسید این ماجرا کی اتفاق افتاد؟ بیمار پسر بود یا دختر؟پرستارمربوطه چه نفع مادی داشته؟ چرا در همان روز یا فردای آنروز، ماجرا رسانه ای نشد؟ وسئوالات هنوز بی پاسخ مانده دیگر. تنها علم محکومیت اخلاق برافراشته و زوال انسانیت در جامعه پزشکی کشور فریاد شد. برای پرهیز از محکوم شدن به دفاع از طبیبان بگویم که نویسنده این یادداشت خارج از حوزه پزشکی بوده و از قضاء بشدت منتقد به عملکرد نادرست برخی از همان تعداد انگشت شمار پزشکانی هستم که گاهی مرتکب رفتار مغایر با شان و جایگاه خود میشوند و حتی سخت معتقدم که مشاغلی از نوع پزشکی باید از همان تعداد انگشت شمار هم بری باشد. اما در هر حال یادمان باشد در چنین مواقعی سوار شدن برموج محکوم کردن کل جامعه پزشکی شرط اخلاق و انصاف نیست.

*محمود صباغی

(*) – نقل از پرستار و شاهدان  
1 – نام بیمار : صدرا زاهد پور
2 – بیمارستان شهید اشرفی اصفهانی شهرستان خمینی شهر
تاریخ مراجعه بیمار 6/9/ 94