سرویس تاریخ «انتخاب»؛ صبح رفتم حمام. بعد از آن در حوض‌خانه‌ی بی‌پیر الی عصری به سر برده شد. امین‌خلوت [و] میرزا علی‌نقی خلاصه‌ی عرایض خراسانی‌ها را می‌خواندند. کارهای دیگر هم داشتم. از دست مگس زندگی نمی‌توان کرد. امروز زیارت هم نرفتم. عصر تنگی قرق شد. رفتم اندرون بگردم، همه‌ی زن‌ها رفته بودند زیارت، به غیر از ندیم‌السلطنه [و] توران‌آغا. اندرون خیلی گشتم. نشستم با خماری بازی کردم. قاطر سقا را آورده بودند به مشک‌ها آب بریزند. بعد از تخلیه‌ی آب، شوهری و میرزا عبدالله دو پشته دادم سوار شده گشتند. اندرون ترکیب غریبی شده بود، بسیار بسیار بسیار کثیف. باغچه‌ها کلا لکه خورده، ریشه‌ی علف‌ها درآمده، گرد و خاک بالا می‌رفت. گلبرگ درخت‌ها را بزهای شیرده، آهو و ارقالی‌ها خورده لخت کرده‌اند. آهوها [و] ارقالی‌ها زیاد بودند، می‌دویدند. خماری با زنجیر و میخ‌طویله می‌دوید، می‌جست.
وقتی که درخت‌ها میوه و زردآلو داشته است، خانه‌شاگردان اکثر شاخه‌ها را شکسته‌اند. کل زمین زبیل و کثیف. حوض آبش ایستاده و تا نصف، جمیع پاشویه و باغچه و حیاط از آب صابون که کنیزها رخت شسته‌اند مملو و عفونت غریبی می‌داد. رخت‌ها و لباس‌های شسته از هر جور روی طناب و درختان آویزان. چادرهایی که زده‌اند در حیاط، مملو از اسباب چیده‌ی بی‌نظم، قاطی به هم و هم‌چنین اطاق‌ها؛ همه طرف بوی ذغال و بوهای عفن دیگر. مگس به شدت تمام در همه‌ی نقاط حیاط. دیگر هرچه از کثافت اندرون بنویسم یک از هزار است.
هر قدر نشستیم حرم نیامدند. رفتم بیرون. حرم بسیار دیر آمد، یعنی وقت اذان. کج‌خلق شدم. سرسیاه از دیروز عصری گم شده است پیدا نیست. انیس‌الدوله نوبه می‌کند، ناخوش است. قربان‌بیک یاور آتش‌بازی خوبی کرده بود، با زنبورک و دستگاه، شب در کردند. افغان‌ها امشب در شهر مهمان عین‌الملک هستند. شب را فرنگی بله شد.
منبع: روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه، از ربیع‌الاول ۱۲۸۳ تا جمادی‌الثانی ۱۲۸۴ به انضمام سفرنامه اول خراسان، تصحیح: مجید عبدامین، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ دوم، صص ۲۷۱ و ۲۷۲.
