اظهارات جدید مصباح یزدی؛ چرا حوزه علمیه در سیاست گذاری فرهنگی کشور ناکام است؟

رییس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قم با تاکید بر اینکه حوزه و روحانیت باید طراح و سیاست گذار اصلی امور فرهنگی در کشور باشد از فرهنگ به عنوان ستون فقرات و روح نظام اسلامی یاد کرد و گفت: مشکلات متعددی باعث شده که حوزه نتواند نقش خود را در راستای سیاست گذاری فرهنگی کشور به درستی ایفا کند.

آیت الله محمد تقی مصباح یزدی رییس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قم پیش از ظهر دیروز پنج شنبه اول اردیبهشت در همایش سیاست گذاری فرهنگی جمهوری اسلامی ایران که در موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) قم برگزار شد ابتدا به تعریف هر یک از سه واژه حوزه علمیه سیاست گذاری و فرهنگ پرداخت.

وی با بیان اینکه سیاست گذاری واسطه بین هدف و برنامه های اجرایی است و عرصه های مختلفی را شامل می شود تاکید کرد: برای فرهنگ نیز تعاریف زیادی ارائه شده است و اگر پای ارزش در کار نباشد و صرفا کارهای فیزیکی باشد از امور فرهنگی نخواهد بود.

عضو مجلس خبرگان رهبری با تاکید بر اینکه فرهنگ از یک سلسله باورها و ارزش ها شکل می گیرد و نمادهایی را شکل می دهد خاطر نشان کرد: سیاست های فرهنگی یعنی خطوط عریض و کلی که سمت و سوی رفتارهای فرهنگی را مشخص می کند.

وی اضافه کرد: مفروض ما این است که هر جامعه ای باید برای پیشرفت در عرصه فرهنگ، تلاش ، برنامه ریزی و سیاست گذاری کند که برای بررسی نقش حوزه های علمیه در این راستا باید مقدماتی را بیان کنیم.

آیت الله مصباح یزدی با بیان اینکه حوزه علمیه مجموعه فعالیت های علمی است که محور آن را دین تشکیل می دهد تاکید کرد: در هر عرصه ای چه فرهنگی، چه سیاسی و چه اقتصادی باید افراد مرتبط و کارشناس و متخصص سیاستگذاری کنند، در عرصه فرهنگی نیز باید فرهنگیان با سابقه و با تجربه این کار را انجام دهند.

وی افزود: هر چند هر اجتماعی نهادها و بخش های مختلفی دارد اما نظر جوامع به این نهادها یکسان نیست و در میزان و درجه اهمیت آن اختلاف است که منشا اختلاف به دیدگاه های ایدئولوژیک در بینش های کلی مرتبط با زندگی انسان بر می گردد.

رییس موسسه امام خمینی ادامه داد: اگر بگوییم هویت جوامع موجود دنیا هویت اقتصادی است خیلی گزاف نگفته ایم این مساله را می توان از اتحادیه هایی که تشکیل می شود و محور اصلی شان اقتصاد است دریافت کرد و مطالعه سطحی در کشورهای دنیا این نتیجه را می دهد.

وی ادامه داد: با پیروزی انقلاب اسلامی ایران فکر و ایده دیگری مطرح شد و آن اینکه در بین نهادهای اجتماعی باید بیشتر به نهاد فرهنگی و آن هم فرهنگ اسلامی بیشتر اهمیت بدهیم.

عضو مجلس خبرگان رهبری تاکید کرد: ایده جمهوری اسلامی مبتنی بر این اصل است که اصل و اساس همه فعالیت های انسانی را فرهنگ آن جامعه تشکیل می دهد و از نظر اسلامی هویت هر جامعه ای با دین آن جامعه تعیین می شود.

آیت الله مصباح یزدی با بیان اینکه بسیاری از کشورهای اسلامی فقط در اسم، اسلامی هستند گفت: انقلابی که بر اساس اسلام به وجود می آید بیش از هر چیز باید به فرهنگ اهمیت بدهد، ما روی عنصر اسلام به عنوان یک عنصر فرهنگی تکیه می کنیم و خوشبختانه در دنیا نیز به این عنوان شناخته شده ایم و البته دشمنان عنوان می کنند اسلام اصولگرا، که البته در معنای صحیح اش ما به آن افتخار می کنیم.

وی با بیان اینکه مهم ترین اصل و ستون فقرات و روح نظام، فرهنگ است به تبیین ویژگی ها و شاخصه های سیاست گذاران این عرصه مهم پرداخت و گفت: سیاست گذاری در این عرصه بسیار مهم و حساس است.

آیت الله مصباح یزدی گفت: اگر فرهنگ را اساس جامعه دانستیم طبعا دین شناسان باید طراحان اصلی سیاست های فرهنگی باشند چرا که فرهنگ ما اسلام است و عالمان دینی می توانند عهده دار این کار شوند.

رییس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قم نقش حوزه های علمیه را در سیاست گذاری فرهنگی نظام بسیار برجسته و مهم دانست و تاکید کرد: دانشمندان حوزه هستند که می توانند حقیقت اسلام را بشناسند والبته در جنبه های ابزاری باید از متخصصان دیگر هم استفاده شود اما شرط نخست تعیین کنندگان روح این فعالیت ها تخصص در امور دینی است.

آیت الله مصباح یزدی افزود: انتظار مهمی از حوزه در عرصه سیاست گذاری فرهنگی می رود اما سئوال اینجاست که آیا حوزه در این سی و چند سال به طور کامل نقش خود را ایفا کرده یا کمبودهایی وجود دارد.

وی یاد آور شد: هیچکس ادعا نمی کند حوزه علمیه نقش خود را در سیاست گذاری فرهنگی کشور به طور کامل ایفا کرده است، ما که چنین ادعایی نداریم وقتی اینگونه شد سئوال اینجاست که چرا حوزه نتوانسته است این نقش را درست ایفا کند و انصاف این است که ابتدا از خودمان شروع کنیم.

عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: ما خودمان آمادگی کامل برای ایفای این نقش را به طور کامل نداشته ایم البته حرکت های خوبی برای کسب این آمادگی ها شروع شده که نمونه آن فعالیت این موسسه و امثال آن است، اما بعد از سی و دو سال آیا ما در وضعی هستیم که بتوانیم سیاست گذاری فرهنگی را به طور مطلوب انجام دهیم که باید گفت: هنوز هم ضعف هایی داریم.

آیت الله مصباح یزدی تاکید کرد: حقیقت این است که مشکلات بیشتر از جوانب دیگر است اگر تنها مشکل این بود حل آن چندان دشوار نبود و باید توجه داشت که مشکلات دیگری باعث شده است که حوزه نتواند نقش خود را در سیاست گذاری فرهنگی کشور به درستی ایفا کند.

وی اضافه کرد: برای اینکه یک نهاد در یک کشور بتواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد همه اقشار و نهادها باید با توجه به ارتباط ارگانی که با هم دارند هماهنگ باشند مثل اعضا و جوارح بدن انسان.

استاد برجسته حوزه علمیه قم یاد آور شد: برای اینکه نهادهای مختلف در یک جامعه بتوانند کار خود را به درستی انجام بدهند باید نوعی هماهنگی و تاثیر و تاثر متقابل و وحدت هدف و برنامه کلی وجود داشته باشد چرا که اگر بین نهادها تعارض وجود داشته باشد پیداست که کار به جایی نخواهد رسید و متاسفانه این مساله کم و بیش وجود داشته و هنوز هم وجود دارد.

آیت الله مصباح یزدی تاکید کرد: زمانی روحانیت و حوزه می تواند وظیفه خود را در عرصه های مختلف فرهنگی و سمت و سوی حرکت علمی به درستی ایفا کند که آنها بخواهند با حوزه همکاری کنند اما اگر مسئولان نهادهایی بگویند شما سربار و اضافه هستید و به وجودتان نیازی نیست چه کار می شود کرد.

وی ادامه داد: اگر تفکر انقلاب اسلامی در همه مسئولان رسوخ نکرده باشد و برخی از مسئولان که نقش موثری هم دارند و فکرشان سکولار است و بگویند دین در عرصه سیاست و اجتماع چه کاره است و باورشان نیست که دین باید در همه چیز حضور داشته باشد و نقش اصلی را ایفا کند و همچنین نقشی که ولایت فقیه در اقتدار کشور دارد.

آیت الله مصباح یزدی با انتقاد از طرفداران این تفکر ابراز داشت: اگر کسانی فکر کنند که اگر رهبری را از قانون اساسی حذف کنیم هیچ مشکلی پیش نمی آید و بگویند این یک چیز اضافی است و چون آخوندها سهمی در انقلاب داشتند یک جا به آنها داده شود و الا آنها اصلا سربار و اضافه هستند و یک چیزی بگوییم که دهانشان را ببندیم. همان چیزی که ملی گرایان در آغاز انقلاب نسبت به امام و روحانیت می گفتند.

وی بیان داشت: من از برخی از مسئولان که کارهای بسیار بزرگی هم کرده اند شنیدم که می گفتند ما امام را می خواستیم تا شاه را بیرون کند، ما به افکار امام کاری نداریم حالا که شاه بیرون شد نقش امام سر آمد و ما متخصصان باید بیاییم انقلاب را اداره کنیم.

عضو مجلس خبرگان رهبری اضافه کرد: همین بحث در آن زمان به صورت داغ مطرح شد که باید به تخصص اهمیت بدهیم یا به تعهد، لیبرالها و ضد آخوندها گفتند به تخصص اهمیت داد.

وی افزود: این تفکر کم و بیش در نسل بعد و نسل سوم هم وجود دارد منتهی بعضی هاشان گستاخ و یا شیطان هستند و صاف و صریح این مساله را می گویند اما برخی ها منافقانه برخورد می کنند و در زبان می گویند ما تابع ولی فقیه هستیم اما در عمل تا جایی که بتوانند مخالفت می کنند.

آیت الله مصباح یزدی تصریح کرد: این یکی از عواملی است که حوزه و روحانیت نتوانستند نقش خود را در سیاست گذاری فرهنگی نظام ایفا کنند البته ما نقص خود را انکار نمی کنیم.

وی افزود: این مساله وقتی ابعاد جدیدتری پیدا می کرد که قوای خارجی از اول بنا را بر طراحی و نقشه برای براندازی نظام گذاشتند و بهترین کارشان طراحی براندازی از درون بود.

عضو مجلس خبرگنقشان رهبری بیان داشت: از جمله سیاست های آنها برای براندازی این بود که کسانی را در درون نظام پیدا کنند که با تفکر ولایت فقیه موافق نباشند تا بتوانند روی اینها کار کنند و یک روزی از آنها استفاده کنند و در سال 88 گفتند حالا وقتش است.

آیت الله مصباح یزدی تاکید کرد: فکر نکنید تنها سران فتنه این تفکرات را داشتند خیلی های دیگر هم با ضعف و قوت این تفکر را دارند یک عامل خارجی هم پشتیبان این فکر سکولاریسم است و عوامل داخلی نیز وجود دارند که تفکر ولایت فقیه را با جان و دل نپذیرفته اند.

وی با اشاره به برخی از کمبودهای علمی، بینشی، سیاسی و اخلاقی در حوزه اظهار داشت: آنچه مستقیما به ما مربوط است این است که در اصلاح این سه کمبود تلاش کنیم، معلومات کافی کسب نماییم، بینش اجتماعی و سیاسی مان را بالا ببریم بر بصیرتمان بیفزاییم خود را از لحاظ رشد اخلاقی ارتقا دهیم و ابتدا خود عامل به گفته هایمان باشیم.

رییس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) قم تصریح کرد: نقش ما وقتی درست اجرا می شود که خود را برای انجام وظیفه و این کار آماده کنیم مشکلات را بدانیم و تدریجا آنها را برطرف کنیم.