یادداشت‌های اعتمادالسلطنه، دوشنبه ۷ آذر ۱۲۶۰: آیا شروط واقف مدرسه مروی هنوز هم اجرا می‌شود؟/ شروط واقف مدرسه مروی چه بود؟

پس از انتشار خاطرات روزانه آیت الله هاشمی رفسنجانی، «انتخاب» قصد دارد این بار بخش های گزیده ای از خاطرات دیگر شخصیت های مهم و تاثیرگذار کشور را روزانه، مرور و منتشر کند

به گزارش انتخاب، در خاطرات اعتماد السلطنه آمده است:

بعد از اتمام روضه‌خوانی درخانه [دربار] رفتم. شاه خیلی متغیر بودند. به واسطه سرحدات روس و خراسان حواس‌ها خیلی پریشان است، اما افسوس که مستشار این امر خطیر نصیرالدوله است که جز شعر عربی و دو سه فقره مطلب تاریخی معلوماتی ندارد. بخت از قمار و قدری پررویی! نه غلط گفتم؛ زیاد پررویی او را صاحب مکنت کرده است و شأنی یافته است و ناصرالملک مرد ابله بی‌قابلیت و وزیر خارجه که ده سال قبل که بیست‌ویک ساله بود وزیر خارجه بود معلومات درستی نداشت و جز به تأنی حرف زدن و عبارات مغلقه گفتن یا نوشتن عربی مخلوط به ترکی دیگر هیچ نداشت. حالا که هم پیر است و هم ده سال است از کارها عاری. خلاصه به ما چه! ما در رعیتی ناصرالدین‌شاه و ملت‌پرستی ایران جز غصه چه توانیم داشته باشیم. خلاصه زود از درخانه مراجعت شد.

شب روضه‌خوانی در مدرسه مرحوم محمدحسین خان مروی، وزیر فتحعلی‌شاه، مهمان هستم. این مدرسه و این مهمانی تفصیلی دارد. اما مدرسه، شصت الی هفتاد سال قبل محمدحسین خان قاجار مروی که وزیر فتحعلی‌شاه بود، این مدرسه و مسجد را ساخته و موقوفات زیادی برای این مسجد قرار داده است. کتابخانه مفصل دارد. حجرات هریک شش هفت تومان در ماه خرج دارد و از جمله شروط وقف این است که مجتهد جامع‌الشرایط طهران باید متولی باشد. حالا حاجی ملاعلی کنی متولی است و از زمان تولیت او خیلی منظم است و شرط دیگر این‌که طلاب این مدرسه ایام عاشورا را نباید مهمان شوند و به خارج بروند، باید هر شب در مدرسه مجلس روضه‌خوانی باشد و شام داده شود. حاجی ملاعلی خلی شأن و عظم داده است. مرا مخصوصا دعوت نمود. در باطن به واسطه حسن طلب از حاجی میرزا ابوالفضل [بود]. خلاصه رفتم. نماز جماعت خوانده شد. بعد از نماز روضه‌خوانی بسیار خوبی شد، خیلی منظم. خدمتکارهای مجلس تمام معمم بودند. تمام پیشخدمت‌ها آخوند بودند. شام خیلی خوبی دادند. به جهت تشریفات و احترام من کباب حاضر کرده بودند، اما آخوندی بود، نپخته! لکن ته‌چین پلو بسیار خوبی بود. ساعت چهار خانه آمدم.