خاطرات آیت‌الله هاشمی؛ ۱ اردیبهشت ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۶: ولایتی گفت، آمريكايى‌ها از طريق سوييس پيغام داده‌اند، مى‌خواهند درباره مسائل افغانستان با ایران به مشاوره بپردازند؛ گفتم جواب پيام را بدهند و نظرات ايران را بگويند، نيازى به مذاكره نيست / محسن گزارش انتخابات را داد، گفتم آماده شود بعد از رفتن مرعشی به مجلس، مسئولیت دفتر [رئیس‌جمهور] را به عهده بگیرد / روحانی از عمل سپاه در حذف اسمش از لیست ناراحت بود و برای نحوه کار در مجلس آینده صحبت شد

خاطرات مرحوم  آیت الله هاشمی رفسنجانی از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۶، هر شب منتشر می‌‌شود. پیشتر، خاطرات «آیت الله» از سال ۵۸ تا ۷۱ در «انتخاب» منتشر شده بود.

متن خاطرات آیت الله هاشمی در روز ۱ فروردین  ۱۳۷۶ که برای نخستین بار در «انتخاب» منتشر می شود، در زیر آمده است

سال ۱۳۷۱
ساعت نُه صبح به دفترم رسيدم. تا ساعت ده، روزنامه‌هاى چند روز سفر را مرور كردم. [آقايان علي‌اكبر ولايتي، محمد سعيدي‌كيا و محسن نوربخش]، وزيران امور خارجه، راه و ترابري و امور اقتصادي و دارايي، براى حل مسأله احداث راه‌آهن سرخس ـ مشهد آمدند كه در بودجه سال جارى، اعتبار اجرايى ندارد؛ قبول كردم كه هزينه آن را از منابع ديگر بپردازم. قرار شد وزير راه و ترابري اقدام كند، چون سپاه پيمانكار آن است؛ ماشين‌آلات دارد و فعلاً ارز لازم نيست.
[آقاي علي اكبر ولايتي]، وزير امورخارجه، گزارش سفر به كويت و مذاكره با عمانى‌ها، دربارة اعتراض امارات به محدودكردن شارجه‌اى‌ها در ابوموسى را داد. گفت آمريكايى‌ها از طريق سوييس پيغام داده‌اند كه مى‌خواهند با ايران دربارة مسايل افغانستان به مشاوره بپردازند؛ گفتم جواب پيام را بدهند و نظرات ايران را بگويند. نيازى به مذاكره نيست.
آقاى [محسن] نوربخش، [وزير امور اقتصادي و دارايي] آمد. عازم سفر به پاريس و نيويورك است. براى مذاكرات و مواضع مشورت كرد. آقاي جلال طالبانى، [رهبر جبهه ميهني كردستان عراق]، همراه محسن رضايى، [فرمانده كل سپاه پاسداران] و [احمد] وحيدى، [فرمانده نيروي قدس سپاه] آمدند. براى نيازهاى اقتصادى مردم كردستان عراق كمك خواست. گفت كليه صنايع تعطيل است و كشاورزى در روستاها نيم بند و مردم بيكار و محتاج و كارهاى شهر هم فلج است. قرار شد براى راه انداختن كارخانه‌هاى سيمان و سيگار و پارچه كمك كنيم و محصولات را بخريم و راه‌هاى مرزى را باز كنيم و آنها مانع عمليات خرابكارى ضدانقلاب ايران شوند. گفت از لحاظ سياسى هدف‌شان ايجاد عراق يكپارچه دموكراتيك است؛ گفتم اگر چنين باشد، ما هم موافقيم. صراحتاً گفت خواهان استقلال كردستان و حتى خودمختارى نيستند. تفاهم كرديم كه براى حاكميت اپوزيسيون با هدف آزادي و دموكراتيك شدن عراق تلاش شود. نسبت به تركيه و غربى‌ها هم اظهار بى‌اعتمادى كرد. از شايعه آشتى سوريه و عراق براساس وحدت دو كشور اظهار نگرانى كرد.
آقاى [علي آقا]محمدى، [مسئول كميته بررسي مسايل عراق] آمد. براى برنامه آينده عراق نظر خواست. قرار است مسئول امور عراقى‌ها بشود. فاطى آمد و براى مهدكودك زنان كارمند كمك خواست. عصر شوراى عالى انقلاب فرهنگى جلسه داشت. در اين جلسه، ايجاد «شوراى عالى جوانان» و دبيرخانه‌اى براى آن به تصويب رسيد.

سال ۱۳۷۲
ساعت نُه صبح به محل [سالن همايش‌هاي سازمان] صداوسيما براى افتتاح كنفرانس كار وزيران كار كشورهاى آسيا و اقيانوسيه رفتيم. وزير كار چين، ریيس اجلاس سابق به استقبال آمد و قبل از شروع در دفتر مديرعامل صداوسيما مذاكرات مختصرى داشتيم. به جلسه رفتيم و با سخنرانى من افتتاح شد. سخنرانى را بدون نوشته ايراد كردم كه باعث تعجب حضار شد. بعد از سخنرانى، در سالن با يكايك ميهمانان مصافحه كردم و احوال‌پرسى نمودم و خيرمقدم گفتم.
به دفترم رفتم و تا ساعت دوازده كارها را انجام دادم. [سران جناح راست]، آقايان [علي‌اكبر] ناطق[نوري]، [محمدرضا] باهنر، [اكبر] پرورش و [حبيب‌الله] عسكراولادى آمدند. راجع به مسأله ادغام بعضى وزارتخانه‌ها و كابينه آينده و انتخابات مذاكره شد. عصرهيأت دولت جلسه داشت. آیين‌نامه انتخابات رياست جمهورى و لايحه حمايت از مصرف‌كنندگان در دستور بود كه هر دو ناتمام ماند.
شب [آقاي سيدحسين مرعشي]، استاندار كرمان براى دنباله كارهاي سفر آمد و همچنين پيغامي از طرف يك شركت خصوصي مصري، مبني بر فوايد همكاري دولتي مصر و ايران آورد. جواب مساعد دادم و گفتم به خاطر تحرك زياد مصر در ادامه [پيمان] كمپ ديويد، فعلاً براى روابط مشكل داريم، ولى در آينده شاید انجام شود. اتهامات همكارى ما با مخالفان رژيم مصر، يا حضور نظامى در سودان را بى‌اساس خواندم.

سال ۱۳۷۳

آقای [سرهنگ مصطفی] خروبی، عضو شورای انقلاب لیبی و هیأت همراه آمدند. نامه سرهنگ [معمر] قذافی، [رهبر لیبی] را آورد؛ مثل همیشه، پیشنهاد آشتی با عراق و همکاری با سایر کشورها و گروه‌های ضدامپریالیستی و اظهار آمادگی برای همکاری داده بود. [آقای خروبی]، شرح مفصلی از مشکلات ناشی از تحریم سازمان ملل علیه لیبی، برای تحویل گرفتن دو متهم به انفجار دو هواپیمای آمریکایی و فرانسوی را داد؛ به‌خصوص از مراحل بعدی نگران‌اند. همچنین پیشنهاد اتحادیه عرب برای محاکمه در دادگاه بین‌المللی را توضیح داد و خواست ما هم تأیید کنیم. برای حل مشکلات جاری‌شان استمداد نمودند. یکی از پیشنهادها، برقراری سیستم معاملات پایاپای با نفت‌شان است؛ قرار شد پس از آمدن هیأت بانکی آنها، راه همکاری‌های این‌گونه را پیدا کنیم. از میهمان‌نوازی عفت و فاطی در مورد همسر ایشان تشکر داشتند و از سرعت سازندگی در ایران و به خصوص شهر تهران، اظهار تعجب نمودند.

مجمع تشخیص مصلحت نظام جلسه داشت. دو دستور امتیازات ایثارگران و صلاحیت‌های دادگاه‌های نظامی در دستور بود که ناتمام ماند.

عصر به خانه آمدم. عفت تنها بود. شب، فاطی و فائزه و بچه‌ها هم آمدند. فائزه توضیحاتی در مورد کنفرانس ورزش بانوان که در پیش دارند، داد و از گرفتن بخشی از زمین‌های متعلق به سازمان تربیت بدنی توسط سپاه انتقاد داشت.

سال ۱۳۷۴

به کارخانه هواپیماسازی تفلیس رفتیم. فائزه هم آمد. رییس کارخانه توضیحات داد. در سال ۱۹۴۱ میلادی، در زمان جنگ دوم جهانی، از ترس اشغال توسط آلمان‌ها، این کارخانه را از روسیه به گرجستان منتقل کرده‌اند. تاکنون چند نسل هواپیمای جنگی از نوع یاک و میگ و سوخو، در حدود پنج هزار فروند ساخته است. دوازده هزار نفر پرسنل و صدو بیست هزار متر مربع زیربنا و دویست و پنجاه هکتار زمین و یک باند فرودگاه دارد. اکنون مشغول ساخت سوخو ۲۵ و میگ ۲۹ هستند. از خط تولید بازدید کردیم.

همه جا رییس‏جمهور و نخست‏وزیر، همراه من بودند. بخشی از کارخانه را هم به ساخت مصنوعات غیرنظامی اختصاص داده‌ و شروع به ساخت هواپیمای مسافربری کرده‌اند. در پایان بازدید، دو هواپیما مانور عملیاتی دادند که خیلی‏جالب بود. هواپیماها می‌توانند از زمین بدون باند برای پرواز استفاده کنند. پانصد متر بیشتر نیاز به زمین پرواز ندارند. روی ناو هم می‌توانند بنشینند. می‌توانند سرعت را سریعاً  به دویست کیلومتر در ساعت برسانند. پس از عملیات، به سرعت می‌توانند اوج بگیرند و کنترل و سلامت پرواز، خیلی سریع و ساده است و قیمت هم ارزان؛ آماده‌اند تکنولوژی را به ما بدهند. به دو خلبان، دو سکه جایزه دادم.

دور دوم مذاکرات را انجام دادیم. رؤسای کمیته‌ها گزارش دادند. توافق‌های خوبی داشتیم. نظرش این است، با همکاری روسیه و آمریکا، سلاح‌های هسته‌‌ای اوکراین و قزاقستان را خواهند گرفت. با هم مصاحبه مطبوعاتی مشترک داشتیم.  چند سؤال را جواب دادیم.

ناهار را آقای شواردنادزه در محل اقامت من خورد؛ با غذای ایرانی. همسرش هم میهمان عفت بود. عصر با هم به فرودگاه رفتیم. با بدرقه رسمی، سان و رژه به سوی تهران پرواز کردیم. در فرودگاه مهرآباد، مصاحبه‌ای انجام شد. به خانه آمدیم. شب بچه‌ها جمع شدند.

سال ۱۳۷۵
در لبنان زمزمه آتش‌بس بلند شده، ولی جنگ ادامه دارد. اول وقت، آقای مرعشی، [رئیس دفتر رئیس‌جمهور]، تلفنی اطلاع داد که در شهرستان‌ها، اکثریت برندگان مرحله دوم انتخابات از [حزب] کارگزاران [سازندگی] هستند. آقای [علی‌محمد] بشارتی، [وزیر کشور]، اطلاع داد، درمجموع هیچ طرف در مجلس اکثریت ندارند. در تهران، اکثریت را [جامعه] روحانیت مبارز دارد.

دکتر [عبدالله] جاسبی، [رئیس دانشگاه آزاد اسلامی] آمد. برای ارز و وام دانشگاه آزاد استمداد کرد و پیشنهاد تأسیس واحد اقتصادی، برای تأمین نیازهای مالی را داد. آقای [ابوالفضل] حاج حیدری، بارفروش میدان [میوه و تره‌بار] و از دوستان قبل از انقلاب آمد و از شهرداری تهران و هیئت‌امنای میدان و اتحادیه‌ها شکایت کرد. می‌خواست که به انجمن اسلامی میدان [میوه و تره‌بار]، توجه بیشتری شود.

[آقای محمدرضا عارف]، رئیس دانشگاه تهران و معاونان آمدند. گزارش کار دادند و برای نوسازی دانشگاه تهران استمداد کردند و برای ریاست دانشکده [الهیات و] معارف اسلامی کسب نظر نمودند. گروه یاران حزب جمهوری اسلامی آمدند. پانزده نفرند که در زمان اختلافات دو جناح حزب، گروه سومی بودند؛ آقایان [محمدهاشم] رهبری، [سیدمحمد] میرمحمدی و [محمد] هنردوست و... برای تأسیس حزب مشورت کردند. کلیاتی گفتم و قرار شد جواب نهایی را بعد از مشاوره با رهبری بدهم.

ظهر محسن، [رئیس دفتر بازرسی ویژه رئیس‌جمهور] آمد و گزارش انتخابات را داد. گفتم آماده شود که بعد از رفتن حسین [مرعشی، نماینده کرمان] به مجلس، مسئولیت دفتر [رئیس‌جمهور] را به عهده بگیرد. حسین آمد. راجع به کیفیت همکاری کارگزاران در مجلس مشورت کرد.

عصر شورای عالی امنیت ملی جلسه داشت. دربارة مسائل لبنان و همکاری ترکیه و اسراییل و استقرار مراکز تشخیص و کنترل انفجارات هسته‌ای در کشور، بحث و تصمیم‌گیری شد. شب دکتر [حسن] روحانی آمد. از عمل سپاه در حذف اسم او و [محمدجواد] لاریجانی از لیست ناراحت بود و برای نحوه کار در مجلس آینده صحبت شد.

سال ۱۳۷۶
براى افتتاح كنگره منطقه‌اى سل، از منزل به مركز مطالعات وزارت امورخارجه رفتم. آقايان دكتر [علی‏.اکبر]ولايتى، [وزیر امورخارجه] و دكتر [علیرضا] مرندى، [وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی] خيرمقدم گفتند و گزارش دادند. من هم دربارة اهمت اين اقدام و ضرورت توجه به بهداشت و پيشگيرى، با توجه به تعدد چند مرض واگيردارِ رو به زوال، منجمله سل، صحبت كردم و از توفيقات ايران در امر بهداشت توضيحاتى دادم. پنجاه كشور در کنگره شركت كرده‌اند
از آنجا براى كنگره بين‌المللى انجمن سطوح آبگير باران كه جهاد سازندگی برگزار مى‌كند، به محل صداوسيما رفتيم. از نمايشگاه بازديد كرديم و در اجلاس، پس از استماع گزارش آقاى [غلامرضا] فروزش، [وزیر جهادسازندگی] و آقاى [محمدتقی] امان‌پور، [معاون آموزش و تحقیقات جهادسازندگی]، سخنرانى افتتاح را انجام دادم. راجع به اهميت حفظ آب‏ها و صرفه‌جویى در مصرف كه در ايران با آبخيزدارى و آبخوان‌دارى و سدسازى و بازيافت آب‏هاى مصرف شهرى با سيستم فاضلاب و تصفيه و نيز مصرف درست با آبيارى علمى و تحت فشار و تكنولوژى‌ها و صنايع هربخشى در ايران، تجربه موفقى وجود دارد.
به دفترم رفتم. كارها را انجام دادم و براى مشخص‏كردن انواع به‏كارگيرى اتاق‌ها، به كاخ مرمر رفتم. عصر شوراى عالی اقتصاد جلسه داشت؛ اعتبارات تبصره 50 به مبلغ 200 ميليارد تومان را توزيع كرديم و قيمت انواع علوفه‌ها را اصلاح نموديم. تا ساعت نُه شب كارها را تكميل كردم و به خانه آمدم.