سرویس تاریخ «انتخاب»: کتاب ماموریت آمریکاییها در ایران اثر آرتور میلسپو ترجمۀ حسین ابوترابیان در سال ۱۳۵۶ است.
آرتور میلسپو متولد مارس ۱۸۸۳ در روستایی در میشیگان، حقوقدان و کارشناس مالی آمریکایی که در سالهای ۱۹۲۲-۱۹۲۷ و ۱۹۴۲-۱۹۴۵ برای اصلاح مالیه به استخدام دولت ایران درآمد. او دانش آموخته (دکترای) دانشگاه جانز هاپکینز و (کارشناسی ارشد) دانشگاه ایلینوی بود.
مدیرکل دارائی استان مرکزی پس از ماهها تقاضاهای مکرر عاقبت نتوانست اجازه شورویها را برای بازدید ادارات تابعه خود در شمال و شرق تهران کسب کند، در حالیکه تلاشهای ما برای استقرار یک نفر در تبریز با پاسخ منفی مطلق روبهرو شد. با این حال ما در تبریز یک آمریکایی دیگر داشتیم که برای کار جمع آوری گندم اعزام شده بود. وقتی قادر نشدیم کسی را از تهران بفرستیم، من این شخص را به سمت پیشکار دارائی آذربایجان منصوب کردم. فرمانده نظامی شوروی در تبریز که غافلگیر شده بود. اندکی بعد به این شخص دستور داد به تهران برگردد، با این بهانه که فقط در تهران میتواند پروانه اش را تجدید کند. من اطلاع یافتم که چند تن از نمایندگان مجلس مشغول توطئه هستند که این آمریکایی را از آذربایجان خارج سازند و اطمینان داشتم که همین که این شخص از آذربایجان خارج شود، دیگر هیچ گاه قادر به مراجعت نخواهد بود. متأسفانه وقتی در این خصوص از سفارت آمریکا استمداد کردم، آنها هیچ کاری نکردند. مأمور امریکائی من به تهران بازگشت و همانطور که پیش بینی کرده بودم شورویها پروانه او را تجدید نکردند.
هر چند این گونه دشواریها در مورد پروانه سفر مانع از انجام وظیفه هیئت میشد، از نظر شورویها نوعی آزمایش قانع کننده به شمار میرفت. ما هیچ گاه اعتراض علنی نکردیم و خود را با روسها درگیر مناقشه در این خصوص نساختیم. از آنجائیکه نه دولت ایران حاضر بود و نه سفارت آمریکا که این مسئله را نقض تعهدات شوروی از پیمان سه جانبه به حساب آورند، بنظر من بهتر بود هر اقدامی در این زمینه را به بعد از جنگ موکول کنیم.
در پائیز و زمستان ١٩٤٤ شورویها شروع به اخراج مقامات دولتی ایران از شمال کردند. در میان آنان تعدادی کارمندان سازمانهایی که تحت نظر امریکائیان اداره میشد وجود داشت که حاضر نشده بودند به عضویت حزب توده در آیند یا از طرق دیگر ناخشنودی روسها را برانگیخته بودند. هر چند دولت ایران و سفارت آمریکا بی درنگ و به طور کامل از حقایق آگاه شدند، هیچکدام حاضر نشدند این گونه دخالتهای خودخواهانه و زیان بار را با شورویها مورد بحث قرار دهند. در این گونه قضایا ایرانیان در تنبیه و طرد کسانی که حاضر نشده بودند در اعمال خرابکارانه شوروی - ایران شرکت کنند، با شورویها همکاری میکردند.
ما مخالفتی با نشان دادن گذرنامه هایمان و همراه داشتن معرفی نامهای از سفارت آمریکا یا دولت ایران و حتی اخذ پروانه عبور دائمی از شورویها نداشتیم، ولی از اینکه مجبور بودیم هر بار که میخواستیم به شمال با غرب تهران سفر کنیم میبایست برای اخذ پروانه به سرکنسولگری شوروی مراجعه کنیم، ناراحت میشدیم.
